چگونه یک طرح درس کامل بنویسیم ؟

هر نوشته ای و هر کاری دارای اصول و مراحلی است در نوشتن طرح درس نیز باید این مراحل را به درستی و با اهداف تعیین شده پیش رفت و تمامی مراحل و تمامی فعالیت هایی که باید صورت گیرد را در طرح درس طراحی کرد پیش از پرداختن به این موضوع باید موارد ذیل را در نظر گرفت و در نوشتن طرح درس این موارد را به کارببریم :

روش های تدریس :

ما در  ارائه درس یا در مراحل دیگری مانند ایجاد انگیزه  باید از روشی که بازخورد مناسبی را در تدریس دارد مورد استفاده قرار بدهیم در انتخاب روش تدریس باید دقت لازم را کرد و بر حسب موضوع تدریس روش تدریس را انتخاب کنیم البته موارد دیگری را از قبیل امکانات آموزشگاه ، محیط کلاس ، تعداد دانش آموزان ، وسایل کمک آموزشی و ... را باید در نظر گرفت تا روش ما در کلاس درس موثر واقع شود  ما در این وبلاگ نیز به این موضوع به صورت کامل و جامع در مورد انواع روش ها خواهیم پرداخت

وسایل کمک آموزشی :

آنچه که به وضوح معلوم و مشخص است استفاده از وسایل کمک آموزشی در تسهیل  یادگیری است

استفاده از وسایل کمک آموزشی و نقش موثری که دارد غیر قابل انکار پذیر است . پس در مورد استفاده از آن باید اهتمام کرد همچنین باید این نکته را در نظر داشته باشیم که در انتخاب وسایل کمک آموزشی دقت شود و وسایلی مورد استفاده قرار گیرد که کارایی زیادی در امر یادگیری داشته باشد . در طرح درس نیز باید آنچه که در تدریس استفاده می کنیم قید شود . ما نیز می توانیم برای متنوع و جذابیت کلاس ها از نرم افزارها و موسیقی ها استفاده کنیم و تدریس مان را به روز کنیم

زمان بندی هر مرحله :

این نکته نیز در طراحی طرح درس باید مورد توجه قرار گیرد و برای هر مرحله از تدریس مان زمانی تعیین کنیم تا برنامه ی مان را با زمانی که در اختیار داریم پیش ببریم و در پیشبرد اهداف مان دچار بی نظمی نشویم

مرحله ی اولیه ی نوشتن طرح درس :

حتما مطالب بعدی را در مورد ادامه ی مطلب بخوانید لطفا در روی ادامه مطلب کلیک کنید.

مرحله ی اولیه ی نوشتن طرح درس :

1 . نوشتن مشخصات کلی :

نوشتن مشخصاتی از جمله :

 الف ) نام درس      ب ) عنوان درس     ج)پایه     د)مقطع     ه ) تهیه کننده طرح درس   و) تاریخ 

می باشد.

2 . مشخص کردن هدف کلی :

 که شامل هدف کلی و اهم هدف ها است .

3 . نوشتن اهداف جزئی :

هدفهای کلی قابلیتهایی هستند که قرار است فراگیران پس از گذراندن مجموعه ای از تجارب یادگیری کسب کنندو چون این هدفها با واژه های کلی بیان می شوند معمولاً توضیح بیشتر ضروری است. این توضیح از طریق ارایه مجموعه ای از هدفهای جزیی انجام می پذیرد.

4 . نوشتن اهداف رفتاری :

پس از مشخص نمودن اهداف کلی و تجزیه ی آن به اهداف جزئی ، اهداف رفتاری مطرح می گردد. هدف های رفتاری عبارتند از :اعمال ، رفتارها ، حرکات و آثاری که قابل مشاهده کردن ، شنیدن ، لمس کردن و قابل سنجش باشند این قبیل اهداف مشخص می سازند که دانش آموزان به هدف های کلی رسیده اند .برای طرح هدف های رفتاری رعایت چهار ویژگی ؛ مخاطب ، شرایط ، و معیار و درجه ، ضروری می باشد . در ضمن برای تدوین اهداف در نظر داشتن سطوح مختلف حیطه های ( شناختی ، عاطفی و روانی _ حرکتی ) الزامی می باشد توضیح آنکه دانشمندان تعلیم و تربیت را در سه حیطه تقسیم بندی کرده اند . تغییراتی که در اثر تعلیم وتربیت در ذهن ایجاد می شود ماهیت آن دانش و معلومات است در حیطه شناختی قرار داده اند . آنچه که به ارزش ها ، نگرش ها و احساسات مربوط می شود در حیطه عاطفی و آنچه که با مهارت های حرکتی ارتباط ژیدا می کند در حیطه روانی _ حرکتی جای داده اند 

5. نوشتن رفتار ورودی :

رفتار ورودی بر این دلالت دارد که برای شروع درس تازه در ذهن دانش آموزان وجود داشته باشد که همان ساخت شناختی دانش آموزان است و بدون این اطلاعات در فرایند یاددهی و یادگیری با مشکل عمده ای پیش خواهیم خورد و باید از این اطلاعات با خبر باشیم تا بر حسب آن اطلاعات دانش آموزان درس را شروع کنیم و ادامه بدهیم لذا نوشتن آن ها در طرح درس لزومی است .   

پس از نوشتن این مراحل به مراحل یاددهی و یادگیری وارد می شویم که شامل مراحل زیر می شود :

1 . مقدمه (مرحله مقدماتی ورود به کلاس ) :

هر معلمی قبل از شروع درس باید از حضور دانش آموزان آگاهی حاصل کند ، همچنین مطمئن شود که آنان از سلامت روحی و جسمی برای شروع درس آمادگی دارند . در این مرحله نیز گروه ها تشکیل می شوند.

باید نوجه داشت که کارهای قبل از شروع درس نباید زیاد طول بکشد زیرا طولانی شدن این مرحله از شور و شوق اولیه فراگیران می کاهد .

2 . مرور مباحث قبلی :

در این مرحله به تکالیف های جلسه ی گذشته می پردازند

3 . انجام ارزشیابی تشخیصی :

در این مرحله ساخت شناختی دانش آموزان را نسبت به درس تازه محک می زنند تا  درس را با این اطلاعات شروع و ادامه دهد .

4 . ایجاد انگیزه (آماده سازی ) :

آماده سازی فعالیتی است که معلم از طریق آن سعی می کند ارتباط معنی دار بین تجربیات قبلی و انتظارات و نیاز های شاگردان با هدف های آموزشی کلاس برقرار کند. معلم پیش از آنکه مطلب اصلی را به دانش آموزان ارایه دهد باید ذهن و حواس آنها را برای آموختن درس جدید جلب نماید . به طور کلی هدف از آماده سازی عبارت است از تمرکز بخشی از حواس فراگیران ، معرفی ضمنی غیر مستقیم موضوع درس به ایجاد علاقه و انگیزه و کنجکاوی در دانش آموزان برای یادگیری مطلب جدید .

معلمان پدید آوری موقعیت هایی هستند که در کارآموزان و دانش آموزان ایجاد انگیزه کنند و آنان باید موضوعات درس و سایر مواد آموزشی را به گونه ای آراسته و ترتیب دهند که نیاز های فراگیران برآورده شود.

5 . بیان عنوان و هدف های رفتاری :

در این مرحله هدف هایی که از دانش آموزان انتظار می رود  را بیان می کنیم  تا دانش آموزان در  ادامه ی کار دقت بیشتری روی اهداف داشته باشند این کار فرایند یاددهی و یادگیری را افزایش می دهد.

6 . ارائه ی درس :

این مرحله مهمترین مرحله است و باید پیوستگی لازم را با آماده سازی (ایجاد انگیزه) و (تجارب قبلی)دانش آموزان داشته باشد . مراحل ارائه ی درس باید منسجم و دارای یکنواختی و به منظمی طراحی شود تا فرایند یاددهی و یادگیری به بهترین صورت انجام گیرد و همچنین معلمان باید در این مرحله به فنون و روش های تدریس را نام برده و به کار ببندد.

7 . مرور و جمع بندی :

برای منسجم کردن درس این جلسه و تسهیل یادگیری از این مرحله استفاده می شود فعالیتی که در این مرحله انجام می گیرد باید در روی طرح درس قید شود .

8 .ارزشیابی پایانی :

پس از اجرای روش تدریس و پایان یافتن یاددهی _ یادگیری (اجرای مراحل ) ، تعیین میزان تحقق اهداف و پیشرفت دانش آموزان اهمیت زیادی دارد . انتخاب روش های اندازه گیری و ارزشیابی یکی از نشانه های خلاقیت معلمان است . در انتخاب معیار اندازه گیری کلیه اهداف شناختی ، مهارتی و نگرشی اهمیت بسیار دارد روش های اندازه گیری پایانی به شکل زیر می باشد :

الف ) مشاهده ی مستقیم : عملکرد دانش آموزان را در موقعیت های کنترل شده و طبیعی یادگیری واقعی تر نشان می دهد و برای قضاوت در مورد آنان اعتبار بیشتری دارد.

ب ) آزمون : می تواند شفاهی ،کتبی ، عملی باشد و در این روش برایارزشیابی مهارت های شناختی مفید است

ج ) مصاحبه : یکی دیگر از روش های موثر در ارزشیابی پایانی که برای تشخیص عمق یادگیری و مهارت های کلامی استفاده می شود .

9 . تعیین تکلیف :

تکالیفی که به دانش آموزان گفته می شود باید در این مرحله نوشته شود و نیز مورد بررسی قرار گیرد.

تعیین تکلیف دارای چار قسمت است :

تکالیف تمرینی :

 که به صورت کتبی ، تمرین های اضافه در کلاس یا در خارج از کلاس از دانش آموزان  خواسته می شود و به صورت غیر تخیلی ، غیر خلاق می باشد .

تکالیف آماده سازی :

که برای آماده سازی و آماده کردن شاگردان جهت درس های روز بعد و مطالعه ی خارج از کتاب درسی ، جمع آوری مطالب مرتبط با درس ، کنفرانس ، حفظ کردن از این نوع تمرین ها هستند

تکالیف بسطی و امتدادی :

این نوع تکالیف دانش آموزان را به فعالیت بیشتر و سبب یادگیری نظریه ها ، قانون ها و ... می شود

تکالیف خلاقیتی :

روش های جدید برای انجام آزمایشها و درس و ساختن مدلها ، ساختن وسایل کمک آموزشی و ...از این نوع تکالیف ها هستند . 

10 . اختتام :

پایان درس را با صلوات به پایان می رسانیم.

منابع :سیف ،علی اکبر.(1383)اندازه گیری ، سنجش و ارزشیابی آموزشی چاپ شانزدهم. تهران : نشر دوران

       میگر ، آر.اف. (1355).تدارک هدف های آموزشی (ترجمه ی بهرام زنگنه و محمد حسین شمشیری ).تهران : انتشارات دانشگاه آزاد